Του Νικολάου Μάννη, Εκπαιδευτικού
Με αφορμή την πρόσφατη δήλωση του Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ. Γεωργίου περί κοινής αναγνωρίσεως (από όλες τις Τοπικές Εκκλησίες) του βαπτίσματος των ετεροδόξων όταν γίνεται στο όνομα της Αγίας Τριάδος [1], θυμήθηκα πως ακριβώς το ίδιο δίδασκε στις πανεπιστημιακές παραδόσεις του και ο Μητροπολίτης Περιστερίου κ. Γρηγόριος, ο οποίος μάλιστα είχε γράψει ότι το αυτό ισχύει και για την περίπτωση των σχισματικών [2].
Οι ως άνω απόψεις έχουν βεβαίως έρεισμα τόσο στην πατερική διδασκαλία [3], όσο και στις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων [4], οι οποίες διακρίνουν τους αιρετικούς σε βαπτιστέους ή μη βαπτιστέους, με βάση το αν έχουν παραχαράξει τον τριαδικό τύπο του Βαπτίσματος. Ως εδώ, καλά.
Το πρόβλημα, ή πιο σωστά η ασυνέπεια και η αντίφαση, ξεκινά όταν τίθεται το ζήτημα εισδοχής των Παλαιοημερολογιτών.
Συγκεκριμένα η Συνοδική Επιτροπή επί των Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων της Εκκλησίας της Ελλάδος απεφάνθη το 2006 ότι "τά Μυστήρια τῶν Παλαιοημερολογιτῶν θεωροῦνται ὡς μή γενόμενα καί θά πρέπει νά ἐπαναλαμβάνονται ἐξ ὑπαρχῆς" [5].
Βασισμένες στην απόφαση αυτή πολλές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, ενώ αποδέχονται το βάπτισμα των ετεροδόξων επειδή γίνεται στο όνομα της Αγίας Τριάδος, αναβαπτίζουν τους Παλαιοημερολογίτες, παρά το γεγονός ότι και το δικό τους βάπτισμα γίνεται στο όνομα της Αγίας Τριάδος!
Όμως δυοίν θάτερον: ή κάθε βάπτισμα τελούμενο στο όνομα της Αγίας Τριάδος γίνεται αποδεκτό (άρα τόσο οι ετερόδοξοι, όσο και οι Παλαιοημερολογίτες δεν πρέπει να αναβαπτίζονται) ή κάθε βάπτισμα εκτός της Ορθοδόξου Εκκλησίας, έστω και στο όνομα της Αγίας Τριάδος, πρέπει να απορρίπτεται οπότε πρέπει να αναβαπτίζονται όχι μόνο οι Παλαιοημερολογίτες, αλλά και όλοι οι ετερόδοξοι.
Ο παραλογισμός αυτός όμως, εν τη Εκκλησία της Ελλάδος, γίνεται ακόμη μεγαλύτερος όταν γνωρίζουμε ότι το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή η Μητέρα Εκκλησία εκ της οποίας έλαβε την Αυτοκεφαλία η Εκκλησία της Ελλάδος, δέχεται το βάπτισμα των Παλαιοημερολογιτών και έχει αποφασίσει να γίνονται δεκτοί με Χρίσμα και όχι με Αναβαπτισμό[6]!
Επίσης, όπως με ενημέρωσε λεπτομερώς μία γνωστή μου που έψαξε πρόσφατα Μητρόπολη για να ρωτήσει τί πρέπει να γίνει για να τελέσει ως κουμπάρα το Μυστήριο του Γάμου για μία φίλη της παλαιοημερολογίτισα, η οποία θέλει να παντρευτεί ρωμαιοκαθολικό, αρκετές Μητροπόλεις στις οποίες απευθύνθηκε επιβεβαίωσαν τον παραπάνω παραλογισμό, δηλαδή να θεωρούν αποδεκτό το βάπτισμα του ρωμαιοκαθολικού, αλλά όχι του παλαιοημερολογίτη...
Συγκεκριμένα:
α) η Μητρόπολη Κεφαλληνίας (παραπέμποντας στην ως άνω απόφαση της Συνοδικής Επιτροπής) αποφάνθηκε ότι η νύφη πρέπει οπωσδήποτε να βαπτιστεί επειδή είναι "αβάπτιστη", αλλά ο γαμπρός δεν είναι υποχρεωμένος να βαπτιστεί ορθόδοξος, παρά μόνο αν το επιθυμεί...
β) η Μητρόπολη Πειραιώς (διά του υπευθύνου του Γραφείου Γάμων, π. Παναγιώτη Σαχτούρη) δήλωσε ότι του ρωμαιοκαθολικού δέχονται το βάπτισμα αλλά "για την γυναίκα πρέπει να γίνει εξ'απαρχής το βαπτισμά της"!
γ) η Μητρόπολη Ρεθύμνου (διά του π. Σπυρίδωνος Βαρδιδάκη) δήλωσε πως "πρέπει η νύφη να βαπτιστεί από κανονικό ορθόδοξο ιερέα".
δ) η Μητρόπολη Άρτης δήλωσε ομοίως πως πρέπει "ἡ μέλλουσα νύφη ποὺ "είναι βαπτισμένη από παλαιοημερολογίτες" νὰ βαπτισθεῖ ἀπὸ Ὀρθόδοξο Ἱερέα σὲ Ὀρθόδοξο Ναό".
ε) η Μητρόπολη Σιδηροκάστρου απάντησε ξεκάθαρα: "μπορούμε να τελέσουμε Γάμο Ρωμαιοκαθολικού με Ορθόδοξο, όχι όμως Ρωμαιοκαθολικού με Παλαιοημερολογίτη, διότι η Εκκλησία μας δεν αναγνωρίζει τα Μυστήρια των Παλαιοημερολογιτών. Η μόνη περίπτωση να τελεστεί ο Γάμος είναι να βαπτισθεί εκ νέου ο παλαιοημερολογίτης από Ορθόδοξο Ιερέα".
στ) Η Μητρόπολη Κυθήρων παρέπεμψε στην προαναφερθείσα απόφαση της Συνοδικής Επιτροπής.
ζ) η Μητρόπολη Κασσανδρείας τόνισε ότι "θα χρειαστεί να γίνει κατήχηση και αναβάπτιση από Ιερέα κανονικής Εκκλησίας της Ελλάδος, διότι οι λεγόμενοι ΓΟΧ (Παλαιοημερολογίτες) δεν έχουν κανονική Αποστολική Διαδοχή".
η) η Μητρόπολη Καλαμαριάς απάντησε: "Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην περίπτωση σας εμφανίζεται στην βάπτιση της κοπέλας. Τα μυστήρια των παλαιοημερολογιτών δεν αναγνωρίζονται. Όποτε η κοπέλα θα πρέπει να βαπτιστεί".
θ) η Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής ομοίως: "Θα πρέπει το μέλος που ανήκει στην σχισματική εκκλησία των παλαιοημερολογιτών να λάβει το μυστήριο του βαπτίσματος από την Μητρόπολη στην οποία ανήκει (διαμένει μόνιμα)".
ι) η Μητρόπολη Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού ενημέρωσε πως "το βάπτισμα της μέλλουσας νύφης δεν είναι έγκυρο, οπότε δεν μπορεί να τελέσει Γάμο στην Εκκλησία μας. Ο μέλλων σύζυγός της ως Ρωμαιοκαθολικός δύναται να τελέσει το Μυστήριο του Γάμου".
Άλλες Μητροπόλεις στάθηκαν πιο συνεπείς (απορίπτοντας εξίσου το βάπτισμα ρωμαιοκαθολικών και παλαιοημερολογιτών - παρά το γεγονός ότι συμμετέχουν σε συμπροσευχές με τους πρώτους, αλλά όχι με τους δεύτερους!), ενώ μόνο μία (η Μητρόπολη Λήμνου) συμφώνησε με την πρακτική του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως (αναμύρωση και όχι αναβαπτισμός). Πολλές δεν απάντησαν καθόλου γραπτώς, ίσως αναλογιζόμενες ότι scripta manent...
Το ζήτημα είναι ιδιαιτέρως σοβαρό εφόσον τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα ασχολούμαστε ιδιαιτέρως με το Ουκρανικό Ζήτημα, αλλά επιμένουμε να αδιαφορούμε για τον εκατονταετή πλέον ημερολογιακό διχασμό στους κόλπους της Εκκλησίας της Ελλάδος. Και ενώ το Ημερολογιακό Ζήτημα ήταν από τα πρώτα και βασικά θέματα που εγγράφηκαν στην θεματολογία μίας σχεδιαζόμενης Πανορθοδόξου Συνόδου, μια τέτοια Σύνοδος ουδέποτε συνεκλήθη, ενώ και στη Σύνοδο της Κρήτης το 2016 το θέμα απαλείφθηκε (και ορθώς, εφόσον δεν συμμετείχαν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες).
Ας ελπίσουμε ότι θα συγκληθεί μία πραγματικά Πανορθόδοξη Σύνοδος η οποία θα αποφανθεί κατά Θεόν διαλύοντας όλους αυτούς τους παραλογισμούς και τους διχασμούς στους κόλπους της Ορθοδοξίας.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[2] "Μεταξύ των σχισματικών που αποσχίζονται και της Εκκλησίας δεν υφίστανται αρχικά σημαντικές διαφορές και μπορούν αυτές να ξεπερασθούν σχετικά εύκολα, διότι αν επιθυμούν αυτοί να επανέλθουν, δεν επιβάλλεται να επαναβαπτισθούν. Το σχίσμα δεν καταλήγει σε οριστική ρήξη, εφόσον δεν επιχειρήθηκε η τροποποίηση του τριαδικού τύπου του βαπτίσματος (που ονομάζεται κανών πίστεως)" (Αρχιμ. [νυν δε Μητροπολίτου] Γρηγορίου Παπαθωμά, Κανονικό Γλωσσάριο, Αθήνα, 2011, σελ. 113).
[3] Ενδεικτικά: "Ὅσοι τοίνυν εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα βαπτισθέντες, μίαν φύσιν ἐν τρισὶν ὑποστάσεσι διδαχθέντες, αὖθις ἀναβαπτίζονται, οὖτοι ἀνασταυροῦσι τὸν Χριστόν" (Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί Ορθοδόξου Πίστεως, βιβλίο δ΄, κεφάλαιο πστ΄, περί πίστεως και βαπτίσματος).
[4] Ενδεικτικά βλ. Ζ΄ Κανόνας της Β΄ Οικουμενικής και ϟΕ' Κανόνας της Πενθέκτης.
[6] Οικουμενικόν Πατριαρχείον, Η επάνοδος εις την εκκλησιαστικήν κοινωνίαν μερίδος των ακολουθούντων το παλαιόν (Ιουλιανόν) ημερολόγιον, εκδόσεις Φανάριον, Αθήναι, 1999, σελ. 80 και 127.
(Η, με αφορμή την εισδοχή Παϊσίου-Βικεντίου το 1998, απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπέρ της αναγνωρίσεως του Βαπτίσματος των Παλαιοημερολογιτών, την οποία παραβαίνουν πάρα πολλές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου