Μαθητεία στον Άγιο Ιερώνυμο

Στο μεταξύ στο προαύλιο είχε έρθει κάποιος κύριος που τον αγαπούσε πολύ ο Γέροντας, μαζί με τρείς νέους. Περίμεναν και κείνοι να τον δούν. Ο Γέροντας χάρηκε που τους είδε, τους χαιρέτισε έναν-έναν και τους κάλεσε στο κελλί του. Η ώρα ήταν 4μ.μ. Ώρα για εσπερινό. Φώναξε τη Γερόντισσα και δυό άλλες γυναίκες, που είχαν έρθει για να παρακολουθήσουν τον εσπερινό και μπήκαν όλοι στο κελλί του. Μετέφεραν εκεί το αναλόγιο και τα βιβλία κι αφού ετοιμάστηκαν όλα, ο Γέροντας είπε το «δι’ ευχών…» και η Γερόντισσα διάβασε την ενάτη ώρα. Στον εσπερινό έψαλε κι ο Γέροντας. Παρά την κούρασή του, έψαλε με πάθος. Η φωνή του ήταν μελωδική και βροντώδης και παλλόταν από συγκίνηση. Δεν ήταν δυνατό να τον παρακολουθεί κανείς χωρίς να νοιώσει κι ο ίδιος συγκίνηση και μερικά καυτά δάκρυα να κυλούν στο πρόσωπό του. Είχε τη δύναμη να μεταβιβάζει τη δική του πνευματική κατάσταση, ή τουλάχιστο μέρος αυτής, στον ακροατή του. Όσοι καλότυχοι είχαν την ευκαιρία να παρευρεθούν σε τέτοιες ευλογημένες συνάξεις, δε θα ξεχάσουν ποτέ τη θαβώρεια πνευματική έξαρση που επικρατούσε. Κι η μόνη σκέψη που κυριαρχούσε αυτές τις στιγμές σε όλους, ήταν το «καλόν εστιν ημάς ώδε είναι». Ο Γέροντας έψαλε και το δοξαστικό, ενώ στα μάτια του διακρίνονταν δάκρυα. Τέλος αφού έκανε απόλυση πήραν όλοι την ευχή του, έφυγαν οι γυναίκες κι ο Γέροντας έμεινε με τους τρείς νέους και τον κύριο που τους συνόδευε.

-Καλογραία, φτιάξε μας από έναν καφέ να πιούμε τώρα. Φέρε και γλυκό στα παιδιά.

-Τι κάνετε, Γέροντα;

-Δόξα τω Θεώ. Σήμερα, όλη νύκτα ήμουν στην Βηθλεέμ. Προσπαθούσα να κατανοήσω τα μεγάλα μυστήρια που έλαβαν χώρα εκεί. Ο νούς μου δεν το χωράει. Ο Θεός ο μέγας, ο «αχώρητος παντί», πως εχώρεσεν εις την μήτραν της Παρθένου, της Παναγίας μας; Δύναται αυτό να το χωρέσει ο νούς του ανθρώπου; Εθαύμαζα και ο νούς μου σκεπτόταν τα ωραία τροπάρια της Γεννήσεως: «Τι θαυμάζεις Μαριάμ, τι εκθαμβείσαι το εν σοί, ότι άχρονον Υιόν, χρόνω εγέννησα φησί…» Εμένα ο νούς μου μένει εις αυτά και δεν θέλω να φύγω. Οπωσδήποτε, πρίν πεθάνετε, να πάτε να προσκυνήσετε στα Ιεροσόλυμα.

Η όψη του Γέροντα φαινόταν αλλοιωμένη. Το βλέμμα του έβλεπε κάπου ψηλά, έμοιαζε να μην είχε επικοινωνία με αυτόν τον κόσμο όταν τα έλεγε αυτά. Σίγουρα εκείνες τις στιγμές ζούσε στους Αγίους αυτούς Τόπους κι ο νούς του προσπαθούσε να εμβαθύνει στο υπερφυές μυστήριο της Γεννήσεως, στο «μεγαλύτερο γεγονός που γνώρισε η ανθρωπότητα», όπως έλεγε κι ο ίδιος. Έμεινε για λίγα λεπτά σιωπηλός κι οι επισκέπτες του δεν τόλμησαν να διακόψουν αυτή τη θεία του ενασχόληση. Μετά συνέχισε τη συζήτηση.

-Η πνευματική ζωή είναι τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών. Μόνον που, διά να την γνωρίσει κανείς, πρέπει ν’ αγωνισθεί πολύ, να σκάψει βαθιά μέσα του. Να κλείνεσθε μίαν ώραν την ημέρα στο δωμάτιό σας και να σκέπτεσθε τον Χριστόν και τον προορισμόν σας. Η ησυχία είναι απαραίτητη διά την ψυχικήν καλλιέργειαν του ανθρώπου. Τον αέρα που φυσά έξω δεν μπορείς να τον σταματήσεις. Μπορείς όμως να κλείσεις την πόρτα. Ασφαλίστε την πόρτα της ψυχής σας και μένετε στην ησυχία, διά να μην σας παρασύρει το ρεύμα.

Άνθρωπον ναμη μισήσετε, όλους ν’ αγαπάτε, αλλά και ν’ αποφεύγετε. Μην επιδιώκετε συχνές επισκέψεις. Ήλθαν, καλώς ήλθαν. Δεν ήλθαν, καλώς δεν ήλθαν. Λογομαχίαν να μην έχετε, την πολυλογίαν ν’ αποφεύγετε. Τον νουν σας να έχετε συνέχεια εις τον Θεόν και να σκέπτεσθε την ημέραν της κρίσεως, την ώραν του θανάτου. «Ποίον αγώνα έχει η ψυχή χωριζομένη εκ του σώματος;… Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός». Άδηλος η ώρα του θανάτου, δεν ξεύρομεν πότε θα μας εύρει. Το κρεββάτι μας είναι τάφος, δεν γνωρίζομεν αν θα σηκωθούμε το πρωί. Πρέπει πάντοτε να είμεθα προετοιμασμένοι.

Να αυξήσετε τον ζήλον σας διά τον Θεόν. Ημέρα να μην περάσει χωρίς να κάνετε μισή ώρα τουλάχιστον προσευχή. Όταν δυό νέοι αγαπιούνται και αρραβωνιασθούν, βλέπονται μία φορά την εβδομάδα και συζητούν όλα τα όνειρα και τους πόθους των. Ύστερα χωρίζουν και όλη την εβδομάδα σκέπτονται διαρκώς εκείνα που συζητούσαν. Ο νους του ενός είναι προσκολλημένος στον άλλον. Το ίδιο συμβαίνει και με την κατανυκτική προσευχή. Όταν τελειώνεις, σκέπτεσαι συνεχώς αυτά που προσευχήθηκες κι έτσι ο νους προσκολλάται στον Θεό. Να εκκλησιάζεσθε και να κοινωνείτε τακτικά. Και τον εξομολόγον σας να τον σέβεσθε. Προσπαθεί να σας φέρει πλησίον του Θεού. Εις την εξομολόγησιν παρίστανται τρείς: Ο Θεός, ο εξομολόγος και ο εξομολογούμενος. Έργον του πνευματικού είναι να συμφιλιώνει τον μετανοούντα με τον Θεόν. Όλα αυτά, η ησυχία, η προσευχή, η εξομολόγησις κλπ. Θα σας βιηθλησουν, θ’ αυξήσουν τον ζήλον σας διά τον Θεόν. Όταν το κεραμίδι ανάψει καλά στο καμίνι και βροχή να πέσει επάνω, δεν σβύνει. Έτσι και η ψυχή, όταν ανάψει με το πυρ της αγάπης του Θεού, όσοι πειρασμοί και να έλθουν, δεν κλονίζεται.

-Αυτόν εδώ, συνέχισε δείχνοντας τον έναν από τους τρείς νέους, δεν μου τον ξαναφέρατε. Από που είσαι;

-Από την Κοζάνη, Γέροντα.

-Πως σε λένε;

-Δημήτρη.

-Το επίθετό σου;

-Γερονίκος λέγομαι.

-Όχι, δεν είναι αυτό το επίθετό σου. Άλλο είναι.

-Γερονίκος λέγομαι Γέροντα. Έτσι λέγεται κι ο πατέρας μου. Ένας θείος μου όμως, αδελφός του πατέρα μου, έχει άλλο όνομα, αν και είναι απ’ τον ίδιο πατέρα και την ίδια μητέρα. Δεν ξέρω γιατί, αλλά αυτός λέγεται Σγιάρας. Αυτό εννοείτε;

-Όχι, ούτε αυτό είναι, άλλο είναι το πραγματικό σου επίθετο. Αργότερα θα το μάθεις.

Ο νέος τα ‘χασε. Πρώτη φορά γνώριζε το Γέροντα προσωπικά, αλλά είχε ακούσει πολλά για κείνον και για το προορατικό του χάρισμα από τους φίλους του που τον έφεραν εδώ. Δεν μπόρεσε να εννοήσει τα λόγια του Γέροντα. Σκέφτηκε πως ίσως να εννοούσε κάτι άλλο ή στην περίπτωσή του να έπεσε έξω.

Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ πως ο Δημήτριος αυτός μετά από λίγα χρόνια έγινε μοναχός σ’ ένα μοναστήρι στα Μετέωρα. Όταν μετά από αρκετά χρόνια ακόμα επισκέφτηκε το χωριό του, συνάντησε τον προαναφερόμενο θείο του, που τον υποδέχτηκε με τα εξής λόγια: «Ώστε έγινες μοναχός, ε; Μπράβο, καλά έκανες. Φαινόσουν εσύ πως θα κατέληγες στο μοναστήρι. Άλλωστε, εμείς έχουμε παράδοση με τα παπαδίστικα. Ο παππούς σου ήταν παπάς και λεγόταν Παπαδόπουλος. Αυτό είναι το πραγματικό μας επώνυμο. Μας το άλλαξαν όμως και έμειναν τα παρατσούκλια μας. Ο πατέρας μου όταν ήταν μικρός ήταν πολύ φρόνιμος και ήσυχος, σαν γέρος, κι όλοι τον φώναζαν γερο-Νίκο. Κι αυτό το όνομα τούμεινε. Εμένα πάλι, δεν ξέρω γιατί, με φώναζαν Σγιάρα και τελικά μου άλλαξαν κι εμένα το όνομα. Συνέβαιναν αυτά παλιότερα».

Ο μοναχός τώρα έμεινε με το στόμα ανοιχτό. Αμέσως θυμήθηκε τα λόγια που πριν από δέκα περίπου χρόνια του είχε αναφέρει ο Γέροντας και δεν μπορούσε να κρύψει τη συγκίνησή του. Συνειδητοποίησε τότεακόμα περισσότερο πόσο φωτισμένος ήταν ο ευλογημένος αυτός άνθρωπος που αξιώθηκε να γνωρίσει, ώστε του αποκάλυψε κάτι που όχι μόνο δεν το γνώριζε, αλλ’ ούτε καν το υποψιαζόταν. Κι αμέσως διηγήθηκε το περιστατικό στους δικούς του.

Μετά τη στιχομυθία που είχε με το Δημήτριο, ο Γέροντας άρχισε να νουθετεί έναν απ’ τους άλλους νέους.

-Να προσέχεις τους συντρόφους σου. Σε όλους να μιλάς καλά, αλλά και να μη ζυγώνεις. Απόφευγε, προφύλαξε τον εαυτό σου. Μην κάνεις παρέα με ανθρώπους που έχουν κοσμικό φρόνημα και τα μυστικά σου μην λες εις κανέναν. Οι άγιοι πατέρες λένε, «οι φίλοι σου δε έστωσαν από χιλίων ένας».

Όταν διαπιστώσεις ότι θυμώνεις, μην απαντάς. Φύγε και όταν συνέλθεις, πάλι σκέψου τι θα πεις, με αγάπη και ειρήνη. Όταν προσπαθείς να κάνεις ένα καλό σε κάποιον, πρόσεξε μην βλάψεις τον άλλον.

Η εποικοδομητική συζήτησις δεν βλάπτει ποτέ. Το ποτήρι όσο το σκουπίζεις, τόσο καθαρίζει. Αλλά χρειάζεται προσοχή, διότι με την πολλή συζήτηση ημπορεί να πέσουμε και εις φλυαρίαν και εις κατάκρισιν. Βλέπω ότι έχεις κλίσιν εις τα πνευματικά, δι’ αυτό σε τα λέγω αυτά. Δεν υπάρχει υψηλότερον πράγμα από τον χορό των παρθένων. Ομοιάζει με τον χορό των αγγέλων. Εάν ποτέ πας σε μοναστήρι, τρία πράγματα να κάνεις: υπακοή, υπομονή και ταπεινοφροσύνη. Αν τηρήσεις αυτά, θα προκόψεις και θα σωθείς.

Πολλοί πάνε στο μοναστήρι αλλά δεν προκόπτουν. Όποιος θέλει να γίνει καλός μοναχός δεν πρέπει α) να ξέρει γράμματα, β) να γνωρίζει τέχνην και γ) να έχει χρήματα. Δηλαδή ν’ απαρνηθεί την γνώσιν, την αυτοπεποίθησιν και την πλεονεξία. Και τα τρία αυτά οδηγούν εις την υπερηφάνειαν, που είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου.

-Πως θα προφυλαχθούμε από την υπερηφάνεια, Γέροντα;

-Άκουσε, χρειάζεται αγώνας. Όταν σε προκαλούν, να μην αντιδράς. Ακόμα κι αν σε φτύσουν στο πρόσωπο να μην αντιμιλήσεις ούτε να θυμώσεις. Όταν σε περιφρονούν ή σε κατακρίνουν, μην στενοχωρείσαι. Ο Θεός θα επιτρέψει να σε περιφρονήσουν μερικοί, αλλά θα φωτίσει άλλους να σε αγαπήσουν. Εσύ ποτέ να μην ανταποδίδεις κακό στο κακό. Πάντα το καλό να προσφέρεις. Αν ο άλλος σου δίνει πιπέρι, εσύ να του δίνεις μέλι. Αυτό έχω, αυτό σου δίνω, να λες. Πιπέρι δεν έχω. Θυμό μέσα σου ποτέ μην δεχθείς. Ότι κι αν σου κάνει ο άλλος, οφείλεις αμέσως να τον συγχωρήσεις. Πολύ θα σε βοηθήσει στην αρχή και η μελέτη. Να διαβάζεις  τακτικά την Αγία Γραφή και πατερικά βιβλία. Να προσπαθείς όμως να εφαρμόζεις αυτά που διαβάζεις. Διαφορετικά, η γνώσις όχι μόνον δεν θα σε ωφελήσει, αλλά θα σε γεμίσει με υπερηφάνειαν. Κάποιος μου ανέφερε πως είχε μάθει απ’ έξω το Ευαγγέλιο και την Παλαιάν Διαθήκη. Του απάντησα: Αν δεν αισθάνεσαι αυτά που έμαθες, γέμισες τον αέρα με λόγια.

Θέλει μεγάλη προσοχή η πνευματική ζωή. Είναι πολύ γλυκιά, αλλά διά να αισθανθεί κανείς την γλύκα της, πρέπει ν’ αγωνισθεί πολύ. Διά να σωθεί ο άνθρωπος, πρέπει να λουστεί ή στο αίμα του ή στα δάκρυά του. Οι άγιοι μάρτυρες λούσθηκαν στο αίμα τους, εμείς ας χύσουμε τουλάχιστον λίγα δάκρυα.

-Γέροντα, ένας γνωστός μου δεν συμπεριφέρεται καλά και πολλές φορές με στενοχωρεί, είπε ο πρώτος της συντροφιάς. Τι λέτε, είναι καλό να τον ελέγξω;

-Κτύπα, αλλά μην σκοτώνεις. Όλα πρέπει να γίνονται με διάκρισιν. Βλέπεις αυτό εδώ το μπαστούνι; Αν το κρατήσω από τη μια άκρη πέφτει, αν το κρατήσω από την άλλη, πάλι πέφτει. Αν όμως το κρατήσω από τη μέση, στέκεται. Σε όλα τα πράγματα να έχετε μέτρον. Κάποιος ήλθε πριν από καιρό και κατηγορούσε πολύ τους κληρικούς. Ωραία, του είπα, σ’ έναν ελαιώνα μερικές ελιές σάπισαν ή χάλασαν. Τι να κάνουμε; Να ξεριζώσουμε όλες τις ελιές, επειδή μερικές χάλασαν; Ο καλλίτερος έλεγχος είναι να φροντίσουμε να δείξουμε τον εαυτό μας υπόδειγμα αρετής. Αν εμείς είμεθα ενάρετοι και τέλιοι, ο άλλος θα εντραπεί και θα παύσει να αμαρτάνει. Το λάδι και στην θάλασσα να το ρίξεις, δεν βουλιάζει, μένει εις την επιφάνεια. Έτσι και η αρετή. Ότι και να κάνουν οι άλλοι, δεν εξαφανίζεται. Μένει και είναι καύχημα εις τον ενάρετον και έλεγχος εις τον αμαρτωλόν. Πάντως, εάν εμείς προσέχομεν, μπορούμε ν’ αποφύγουμε τον σκανδαλισμό.

Όταν βλέπεις ότι με κάποιον δεν μπορείς να συνεννοηθείς, μην επιμένεις. Μην τον μισήσεις όμως, να προσεύχεσαι δι’ αυτόν, μόνον απόφευγε την συναναστροφήν του. Και αν σε επισκεφθεί, μην ομιλείς δίχως να σε ρωτήσει. Και να προσέχεις να λές ότι μπορεί να σηκώσι, ώστε να προκύπτει ωφέλεια και όχι ζημία. Εγώ, όταν πηγαίνω κάπου ή όταν έλθει κάποιος να με δεί, παρακαλώ τον Θεόν να φύγει χωρίς να αισθάνομαι έλεγχον.

-Για τα όνειρα, τι γνώμη έχετε, Γέροντα;

-Είναι καλύτερα να μην πιστεύουμε καθόλου στα όνειρα, διότι πολλοί επλανήθησαν από αυτά. Υπάρχουν τριών ειδών όνειρα: του Θεού, του λογισμού και του εχθρού. Αν είναι εκ Θεού και δεν τα πιστεύουμε, δεν κακοφαίνεται του Θεού, διότι δεν τα πιστεύουμε από φόβον, διά να μην πλανηθούμε. Αν έλθω την νύκτα να σου κτυπήσω την πόρτα και συ δεν μου ανοίξεις, επειδή δεν γνώρισες την φωνήν μου, δεν μου κακοφαίνεται. Έτσι  και ο Θεός δεν οργίζεται όταν από φόβον Θεού δεν πιστεύουμε τα όνειρα. Το κρασί και το ξύδι έχουν το ίδιο χρώμα. Από την γεύση καταλαβαίνεις την διαφορά. Αν το όνειρο είναι από Θεού, φέρνει γαλήνη, αν είναι του εχθρού φέρνει ταραχήν. Πρσέχετε τις πλάνες. Καλύτερα ν’ ασφαλίζετε τον εαυτό σας και να μην πιστεύετε τίποτα έξω απ’ ότι διδάσκει η εκκλησία μας.

Ο Γέροντας σταμάτησε για λίγο. Έγειρε στην πολυθρόνα του και κοίταζε ψηλά. Για λίγα λεπτά στο κελλί του βασίλευε απόλυτη σιγή, κανένας δε θέλησε να την διακόψει. Μετά ανασηκώθηκε κάπως και συνέχισε:

-Η πράξις προηγείται της θεωρίας. Ο Θεός έπλασε πρώτα το σώμα και μετά ενεφύσησε την ψυχή. Ο Ιακώβ εργάσθηκε πρώτα επτά χρόνια διά την Ραχήλ, αλλά έλαβε την Λεία, που συμβολίζει τις πρακτικές αρετές-πολυτεκνία. Μετά εργάσθηκε άλλα επτά χρόνια και έλαβε την Ραχήλ, που συμβολίζει την θεωρία. Εσείς τώρα είσθε στην αρχή της πνευματικής ζωής. Πρέπει ν’ αγωνισθείτε διά ν’ αποκτήσετε τας πρακτικάς αρετάς. Ν’ αγωνίζεσθε με προσευχήν, νηστείαν, όσην δύνασθε, εξομολόγησιν, θείαν κοινωνίαν κλπ. Να διαβάζετε επίσης πνευματικά βιβλία, κυρίως την Αγίαν Γραφήν, το Ψαλτήριον και τον Αββά Ισαάκ. Φροντίζετε να κερδίζετε χρόνον από την συζήτησιν και να τον αφιερώνετε εις την μελέτην. Αν κάπου έχει καλό κήρυγμα, καλόν είναι να το παρακολουθείτε. Το κήρυγμα είναι σαν την βροχή. Παντού βρέχει και ποτίζει. Ο λόγος, η εποικοδομητική συζήτησις, είναι σαν το ρυάκι, που ποτίζει περιορισμένα.

Αν θέλετε η προσευχή σας να φθάνει εις τον Θεόν, προσέξτε να μην αδικήσετε κανένα. 

Κάποτε με επισκέφθηκε ένας άγνωστος και μου είπε:

-Κάποιος γνωστός μου δεν εμπιστευόταν τη γυναίκα του και μου ζήτησε να του φυλάξω δύο χιλιάδες λίρες. Τώρα πέθανε αυτός και η γυναίκα του δεν ξεύρει τίποτα. Μπορώ να τις κρατήσω;

-Πως θα τις κρατήσεις, δικές σου είναι; Του είπα.

-Μα η γυναίκα του δεν ξεύρει τίποτα.

-Αυτό δεν έχει σημασία, της ανήκουν.

-Θα σου δώσω και σένα εκατό λίρες.

-Μα από ποιες θα μου δώσεις, έχεις λίρες εσύ; Αυτές που έχεις είναι ξένες.

-Κατάλαβα, δεν ξεύρεις εσύ, θα ρωτήσω άλλον.

Αυτός φαίνεται, ήθελε να τις κρατήσει, αλλά ζητούσε κι ευλογία, διά να αισθάνεται αναπαυμένος. Εάν βρήκε κάποιον αδύνατον, μπορεί και να πέτυχε το σκοπό του. Το μόνο που δεν σκέφθηκε, είναι ο Θεός. Τους ανθρώπους μπορεί εύκολα να τους ξεγελάσει κανείς, ο Θεός όμως ου μυκτηρίζεται. Ότι και να κάνετε, να σκέπτεσθε ότι έμπροσθέν σας βρίσκεται ο Θεός. Αυτό θα σας βοηθήσει να μην αμαρτάνετε. Άντε τώρα, να πηγαίνετε, διότι είμαι και ολίγον κουρασμένος. Σχεδόν όλη την ημέραν ομιλώ. Ο Θεός και η Παναγία να σας φυλλάττουν και η Θεία Πρόνοια να σας σκεπάζει.

-Γέροντα, του είπε ένας από τους νέους. Αυτό το βιβλίο σας το στέλνει ο κ. τάδε.

Επρόκειτο για το βιβλίο ενός γνωστού θεολόγου-συγγραφέα, που κείνο τον καιρό έκανε και θρησκευτικές εκπομπές από το ραδιόφωνο.

-Ευχαριστώ πολύ. και να του πείς, πως αν όσα λέει και γράφει τα πράττει, θα είναι μακάριος. Ο Θεός κι η Παναγία μαζί σας.

ΠΗΓΗ:Από το βιβλίο «Γέροντας Ιερώνυμος ο ησυχαστής της Αίγινας»  του Πέτρου Μπότση