Γιατί οι Αρχάγγελοι και οι Άγγελοι παριστάνονται όμοιοι με τους ανθρώπους;

Αρχάγγελος Γαβριήλ Μεγάλης Δεήσεως. Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος, 14ος αι.

Οι Αρχάγγελοι εικονίζονται όμοιοι με τους ανθρώπους, με φορέματα ιερατικά, δηλαδή με στιχάρια σαν διάκονοι, κρατώντας στο ένα χέρι κοντάρι και στο άλλο στρογγυλά δισκάρια με το ιερό μονόγραμμα Χ (βλ. εικ.). Οι Άγγελοι εικονίζονται με ελληνικά ιμάτια, δηλαδή με χιτώνα και  μανδύα. Παριστάνονται δε με αυτό τον τρόπο, σαν άνθρωποι, διότι όσες φορές εμφανίστηκαν στους ανθρώπους, εμφανίστηκαν με ανθρώπινη μορφή.

Τα Χερουβίμ όμως ζωγραφίζονται με παράδοξα σχήματα, σαν τροχοί πύρινοι, περασμένοι ο ένας μέσα στον άλλο, πλήρεις οφθαλμών, με τέσσερις πτέρυγες κατά το όραμα του Ιεζεκιήλ (Ιεζ. 1, 15). Τα Σεραφείμ εξεικονίζονται με έξι πτέρυγες, με χέρια και πόδια (τα οποία μπορεί και να παραλειφθούν), ενώ ανάμεσα από τις πτέρυγες τους ξεπροβάλλει νεανικό πρόσωπο. Στα χέρια κρατούν, πολλές φορές, ειλητάριο με την επιγραφή «Άγιος, Άγιος, Άγιος», κατά το όραμα του προφήτη Ησαΐα (Ησα.6, 1). Όπως λοιπόν εμφανίστηκαν έτσι και περιγράφηκαν.

Ο άγιος Συμεών ο Θεσσαλονίκης εξηγεί ποια συμβολική σημασία έχει το κάθε ανθρώπινο χαρακτηριστικό των Αγίων Αγγέλων. Λέει λοιπόν:

Τα βλέφαρα και τα φρύδια συμβολίζουν «το φρουρητικόν των θεοπτικών νοημάτων».

Η νεανική τους ηλικία «την επακμάζουσα αεί ζωτικήν δύναμι».

Οι ώμοι και τα χέρια «το ποιητικόν και ενεργητικόν και δραστήριον».

Τα πόδια «το κινητικόν και οξύ».

Τα φτερά φανερώνουν «την αναγωγικήν οξύτητα και το ουράνιον». Η ελαφρότητα των φτερών «το μηδέν πρόσγειον».

Η ράβδος «το βασιλικόν και ηγεμονικόν και τα θεία πάντα περαίνον».

Όλοι οι Άγιοι Άγγελοι φέρουν στα μαλλιά τους μια κορδέλλα. Έχει κάποιο ιδιαίτερο νόημα αυτό το πράγμα;

Συνήθως οι Άγγελοι εικονίζονται με σγουρά μαλλιά, δεμένα με ταινία, κορδέλλα, της οποίας τα άκρα ανεμίζουν μέσα στο φωτοστέφανο. Ποια σημασία έχει αυτή η ταινία, τη φανερώνουν τα ακόλουθα λόγια του αγίου Συμεών Θεσσαλονίκης:

«Το ανιστορούμενον εν ταις των αγίων Αγγέλων εικόσιν, οιονεί το περί κροτάφους μανδήλιον, το καθαρόν υπεμφαίνει του νοός… Έτι δε και ως καθαροί όντες και άυλοι, οίον στέφανον εαυτών, της παντελούς και τελείας αγνείας περιφέρουσι τούτο. Και ώσπερ δεδεμένας τας τρίχας έχουσιν, ότι ου περί τα ποικίλα και περιττά κινούνται, αλλά περί τα θεία και αναγκαία και τον νουν αυτών άνω συντεταγμένον έχουσιν».

Δηλαδή τρείς ερμηνείες δίνει ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης για τη σημασία της ταινίας γύρω από τα μαλλιά των Αγγέλων. Λέει λοιπόν ότι η ταινία που δένει και περικρατεί τα μαλλιά:

1)Δείχνει το καθαρόν του νοός των αγίων Αγγέλων.

2)Θεωρείται σαν στεφάνι για την τέλεια αγνότητά τους.

3)Το δέσιμο και η περικράτηση των μαλλιών σημαίνει ότι ο νούς τους είναι συγκεντρωμένος μόνο γύρω από τα θεία και αναγκαία.

ΠΗΓΗ: «Τι ξέρεις εσύ για τις εικόνες;» Εκδ. Ετοιμασία.