Θαυματουργός εσχάτων καιρών

Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς (4/6/1896 - 19/6/1966 π.η.)

Εκλεκτέ θαυματουργέ και εξαίσιε Χριστού διάκονε,

Ος εν εσχάτοις καιροίς ανέβλυσας πηγάς ακενώτους

Θείας εμπνεύσεως και θαυμάτων πλήθος. Σε υμνούμεν

Εν αγάπη και σοι κράζομεν: Χαίρε, όσιε Ιεράρχα

Ιωάννη, θαυματουργέ εν εσχάτοις καιροίς.

Κοντάκιο για τον άγιο Ιωάννη (Μαξίμοβιτς)

Της Σαγκάης και του Σαν Φρανσίσκο (ήχος πλ. Δ΄),

Σύνθεση του π. Σεραφείμ Ρόουζ.

… Ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης ήταν ευρέως γνωστός στη ρωσική κοινότητα του Σαν Φρανσίσκο. Είχε διατελέσει στο παρελθόν αρχιεπίσκοπος στη Σαγκάη, όπου είχε μαζέψει εκατοντάδες άρρωστα και πεινασμένα παιδιά από τους δρόμους και τα είχε στεγάσει σ’ ένα ορφανοτροφείο. Με την ανατροπή του καθεστώτος στην Κίνα και την επικράτηση του κομμουνισμού, αναγκάστηκε να φυγαδεύσει τα παιδιά και το ρωσικό του ποίμνιο οδηγώντας τους αρχικά στις Φιλιππίνες κι έπειτα στην Αμερική, όπου ίδρυσε στο Σαν Φρανσίσκο το «Ορφανοτροφείο του Αγίου Τύχωνος». Έπειτα διορίστηκε επίσκοπος Παρισίων, αλλά ερχόταν όποτε μπορούσε στο Σαν Φρανσίσκο να επισκεφτεί τα ορφανά του.

…

Το ποίμνιο του Σαν Φρανσίσκο -αποτελούμενο κυρίως από πνευματικά παιδιά του αρχιεπισκόπου Ιωάννη στη Σαγκάη- απηύθυνε έκκληση στη Σύνοδο των Επισκόπων να στείλουν τον αρχιεπίσκοπο Ιωάννη για να σώσει την κατάσταση. Μετά από κάποιο δισταγμό η Σύνοδος συμφώνησε και η επισκοπή του Σαν Φρανσίσκο ανατέθηκε, σε προσωρινή βάση, στον αρχιεπίσκοπο Ιωάννη. Ξαφνικά η Ορθόδοξη κοινότητα εκεί ζωντάνεψε. Οι δωρεές για την ανέγερση του νέου καθεδρικού ναού άρχισαν να συρρέουν, η μία μετά την άλλη. Δημιουργήθηκαν επιτροπές, αδελφότητες, φιλανθρωπικά ιδρύματα και παρά τις όποιες αντιξοότητες προξενούσε η παλαιά φρουρά του αρχιεπισκόπου Αντωνίου -για τις οποίες μιλήσουμε στη συνέχεια- η γενικότερη εκκλησιαστική δραστηριότητα ανακλαδίστηκε μέσα σ’ ένα κύμα ενθουσιασμού.

Ο Ευγένιος (μετέπειτα π. Σεραφείμ) ένιωσε αμέσως την αλλαγή. Όταν πήγαινε στις Ακολουθίες στον καθεδρικό ναό, έβλεπε το νέο επίσκοπο να συμμετέχει με όλη την καρδιά του. Μερικές φορές μάλιστα, αφιέρωνε Λειτουργίες σε σχετικά αγνώστους αγίους, ειδικά δυτικοευρωπαίους. Υπήρχε κάτι απόκοσμο σ’ αυτόν τον μικροσκοπικό σκυφτό άνδρα, ο οποίος σύμφωνα με τα κοσμικά κριτήρια δεν έμοιαζε τόσο «αξιοσέβαστος». Τα μαλλιά του αρχιεπισκόπου Ιωάννη ήταν ακατάστατα, το κάτω χείλος του προεξείχε και είχε μια αισθητή δυσκολία στην άρθρωση που καθιστούσε τον λόγο του σχεδόν ακατάληπτο για τους ακροατές του. Μερικές φορές μάλιστα κυκλοφορούσε ξυπόλητος, γεγονός για το οποίο δεχόταν δριμεία κριτική. Αντί της λαμπερής και διακοσμημένης με πολύτιμους λίθους μίτρας που έφεραν άλλοι επίσκοποι, εκείνος φορούσε ένα καπέλο «πτυσσόμενο» και στολισμένο με εικόνες κεντημένες από τα ορφανά του. Το ύφος του ήταν μερικές φορές αυστηρό, αλλά συχνά έβλεπες να λάμπει στα μάτια του ένα παιχνίδισμα χαράς, ιδίως όταν βρισκόταν κοντά σε παιδιά. Παρά το πρόβλημα ομιλίας του, είχε απίστευτη επικοινωνία με τα παιδιά, τα οποία του ήταν απολύτως αφοσιωμένα. Υπήρξαν περιστάσεις που οι κληρικοί ένιωθαν άβολα βλέποντάς τον στη μέση της ακολουθίας, να σκύβει και να παίζει με κάποιο μικρό παιδί ( ποτέ όμως μέσα στο ιερό).

Ο Ευγένιος σχολιάζοντας μετά από χρόνια τις φαινομενικά παράξενες κινήσεις του αρχιεπισκόπου, έγραφε: «Αν και δεν τις καταλάβαινα, διέβλεπα σ’ αυτές κάτι βαθύτερο. Και μου δίδαξαν να μην είμαι ικανοποιημένος μόνο με την τέλεση του τυπικού μέρους των ακολουθιών…». Τέτοιες κινήσεις είχαν σχέση μ’ αυτό που είναι γνωστό στην ορθόδοξη Παράδοση ως «διά Χριστόν σαλότητα»: η αποκήρυξη της «σοφίας του κόσμου τούτου» προς χάριν της σοφίας του Θεού.

Ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης έκρυβε πολλά περισσότερα χαρίσματα απ’ όσα φανέρωνε το παράξενο παρουσιαστικό του. Ο Ευγένιος και ο Γκλέμπ άκουσαν από το ποίμνιό του ιστορίες που άφηναν να φανεί καλύτερα η αφανής εν Θεώ ζωή του. Οι ιστορίες αυτές έμοιαζαν σαν να έβγαιναν κατευθείαν μέσα από τις Πράξεις των Αποστόλων κι όμως συνέβαιναν τώρα, στους εσχάτους καιρούς.

Ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης ήταν ένας αυστηρός ασκητής, πάντα άγρυπνος και γρηγορών ενώπιον του θεού και αδιάλειπτα προσευχόμενος. Έτρωγε μια φορά το εικοσιτετράωρο -τα μεσάνυχτα- και ποτέ δεν ξάπλωνε σε κρεββάτι. Τις νύχτες τις περνούσε συνήθως προσευχόμενος και όταν απέκαμε εξουθενωμένος, έκλεβε λίγες ώρες ύπνου πριν το χάραμα καθισμένος στην καρέκλα ή κουλουριασμένος στο πάτωμα στη γωνία του δωματίου, κάτω από το εικονοστάσι. Με το που ξυπνούσε, έριχνε κρύο νερό στο πρόσωπό του και άρχιζε τη Θεία Λειτουργία την οποία τελούσε ανελλιπώς κάθε μέρα χωρίς ποτέ να απουσιάζει.

Το γεγονός ότι ήταν θαυματουργός ήταν ευρύτερα γνωστό. Οπουδήποτε κι αν είχε πάει -Κίνα, Φιλιππίνες, Ευρώπη, Αφρική και Αμερική- αμέτρητες θεραπείες πραγματοποιήθηκαν μέσα από τις προσευχές του. Έσωσε πολλούς ανθρώπους από επικείμενο κίνδυνο, χάρις στην πληροφορία που του αποκάλυψε ο Θεός. Ορισμένες φορές είχε εμφανιστεί σε ανθρώπους που τον είχαν ανάγκη όταν, σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους, ήταν αδύνατο να βρεθεί κοντά τους εκείνες τις στιγμές. Επίσης τον είχαν δεί στο ιερό να αιωρείται πάνω απ’ το έδαφος στη διάρκεια της προσευχής, περιβαλλόμενος από ουράνιο φώς.

Όπως σημείωσε αργότερα ο Ευγένιος, τέτοια θαύματα ήταν από μόνα τους άξια προσοχής: «Όλα αυτά μπορούν εύκολα να μιμηθούν απατεώνες θαυματοποιοί… Στην περίπτωση του αρχιεπισκόπου Ιωάννη, όσοι πίστεψαν μέσα από κείνον συγκινήθηκαν όχι κυρίως από τα θαύματά του, όσο από κάτι σ’ αυτόν που μιλούσε στις καρδιές τους».

Ο Ευγένιος άκουσε ιστορίες για τη βαθύτατη συμπόνια του αρχιεπισκόπου: πως είχε πάει στις πιο επικίνδυνες περιοχές της Σαγκάης για να σώσει παραμελημένα παιδιά από οίκους ανοχής και άλλα εγκαταλελειμμένα σε κάδους σκουπιδιών. Για περιπτώσεις συναισθηματικά τραυματισμένων παιδιών που κλείστηκαν στον εαυτό τους αφότου έγιναν αυτόπτες μάρτυρες βιαιοπραγιών, πολέμων, επαναστάσεων κι όμως άνθιζαν με μια μόνο λέξη από τα χείλη του. Για τις επισκέψεις που έκανε πάντα σε αρρώστους στα νοσοκομεία μετά απ’ τις οποίες, πιστοί και άπιστοι θεραπεύονταν με τη χάρη που ανέβλυζε απ’ αυτόν. για περιπτώσεις σκληρόκαρδων εγκληματιών που ξαφνικά και ανεξήγητα ξεσπούσαν σε λυγμούς, μόλις τον έβλεπαν να τους επισκέπτεται ένα προς έναν στη φυλακή, αν και δεν τον είχαν ξαναδεί ποτέ στη ζωή τους. Όπου κι αν ήταν συνήθιζε πάντα να κάνει βόλτες όλη τη νύχτα, σταματώντας μπροστά στα δωμάτια των ανθρώπων για να τους ευλογήσει και να προσευχηθεί γι’ αυτούς, ενώ εκείνοι συνέχιζαν τον ύπνο τους δίχως να τον αντιλαμβάνονται.

Όπως στην παραβολή του Χριστού για τον άνθρωπο που ρίχνει σπόρους στη γή και αργότερα βλέπει να βλασταίνουν φυτά και να μεγαλώνουν με τρόπο που και ο ίδιος δεν ξέρει («και ο σπόρος βλαστάνη και μηκύνηται ως ουκ οίδεν αυτός» κατά Μάρκον 4:27), έτσι οι γενναίες πράξεις αγάπης και ελέους του αρχιεπισκόπου Ιωάννη συνέχισαν να φέρνουν αναπάντεχες ευλογίες του Θεού στις ζωές των ανθρώπων. Ένα απ’ τα παιδιά που είχε σώσει ο αρχιεπίσκοπος από τις παραδομένες στην εγκληματικότητα τρωγλοσυνοικίες της Σαγκάης, ο Βλαδίμηρος Τένκεβιτς, ήταν το πρόσωπο που χρόνια αργότερα έγινε αφορμή να συναντηθούν ο Ευγένιος με τον Γκλέμπ.

…

Για τον Ευγένιο, το γεγονός ότι ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης είχε εκτεταμένες γνώσεις Θεολογίας ήταν ήσσονος σημασίας. Σημασία είχε ότι ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος γνώριζε το Θεό και είχε άμεση επαφή μαζί Του. Παρότι ο λόγος του ήταν σχεδόν ακατάληπτος, μπορούσε να μεταδώσει στον Ευγένιο την «καρδιά της καρδιάς» της Ορθοδοξίας, με τρόπο που καμία λέξη δεν το κατόρθωνε. Όλα τα πλούτη της Ορθοδόξου Εκκλησίας -οι ακολουθίες, τα ιερά κείμενα, οι εικόνες και η μουσική- δεν ήταν παρά τα μέσα για να γίνει αυτό που ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης ήταν ήδη.

…Η καρδιά και το μυαλό του είχαν κερδηθεί: όχι επειδή ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης ήταν για κείνον ένας «αλάθητος ειδήμων»- διότι η Εκκλησία του Χριστού δεν αποδέχεται τέτοια πράγματα- αλλά επειδή διέκρινε στο πρόσωπο του αγίου ποιμενάρχη ένα πρότυπο Ορθοδοξίας, έναν αληθινό θεολόγο, του οποίου η θεολογία πήγαζε από την αγία ζωή του και ήταν πλήρως ριζωμένη στην ορθόδοξη Παράδοση.

ΠΗΓΗ: «π. Σεραφείμ Ρόουζ η ζωή και τα έργα του» τόμος Α΄