Εν χαριέστατον θαύμα των Αγίων Μαρτύρων Ευστρατίου, Αυξεντίου,Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστη

Δεν δύναμαι να σιωπήσω εδώ (λέγει ο Όσιος Νικόδημος), το χαριέστατον θαύμα, το οποίον ενήργησαν ούτοι οι Άγιοι πέντε Μάρτυρες εις εν μετόχιον της εν Χίω Νέας Μονής, τιμώμενον επ’ ονόματι των πέντε τούτων Αγίων Μαρτύρων, καθώς τούτο διηγείται ο ευλαβής εκείνος Νικόλαος ο Μαλαξός, ο πρωτοπαπάς Ναυπλίου. Όθεν συντόμως αναφέρω τούτο εδώ χάριν των φιλοχρίστων. Το μετόχιον αυτό προμηθεύεται και κυβερνάται εις όλα τα χρειώδη, επομένως και αυτής της ετησίου μνήμης των Αγίων, από το διαληφθέν Μοναστήριον της Αγίας Μονής. Συνέβη λοιπόν να γίνη ποτέ σφοδρότατος χειμών κατά τον καιρόν της εορτής των Αγίων, ώστε εκ της πεσούσης υπερβολικής χιόνος, όχι μόνον δεν ηδυνήθησαν να καταβώσιν οι Πατέρες του Μοναστηρίου, διά να φέρωσι τα χρειαζόμενα εις την εορτήν κατά την συνήθειαν, αλλ’ ούτε οι πολίται ημπόρεσαν να έλθωσιν εις την Εκκλησίαν εκ του υπερβολικού ψύχους. Και εις μεν τον Εσπερινόν εκκλησιάσθησαν ολίγοι τινές, εις δε τον Όρθρον μόνος ο Εφημέριος επήγεν εις την Εκκλησίαν και ανάψας τας κανδήλας έκρουσε το σήμαντρον και εποίησεν ευλογητόν διά να αναγνώση την Ακολουθίαν.

Τότε πάραυτα βλέπει πέντε ανθρώπους ευπρεπείς και ευτάκτους εισελθόντας ευλαβώς εις τον Ναόν, οι οποίοι εκ μεν του ήθους και του σχήματος εφαίνοντο ότι είναι ξένοι άνθρωποι, εκ δε του προσώπου εφαίνοντο κατά πάντα όμοιοι με τους πέντε ενδόξους τούτους Μάρτυρας, Ευστράτιον, Αυξέντιον, Ευγένιον, Μαρδάριον και Ορέστην, καθώς φαίνονται εζωγραφισμένοι εις τας αγίας εικόνας των. Αφού δε εισήλθον εις την Εκκλησίαν, οι μεν δύο εστάθησαν εις τον δεξιόν χορόν, οι δε άλλοι δύο εις τον αριστερόν και ο πέμπτος, ο οποίος ωμοίαζε με τον Άγιον Ορέστην, εστάθη εις το αναλογείον. Όταν δε ήλθεν η ώρα, αυτός μεν εκανονάρχει και ανεγίνωσκε με λαμπράν και καθαράν φωνήν, οι δε άλλοι τέσσαρες, οι ιστάμενοι εις τον δεξιόν και αριστερόν χορόν, ως είπομεν, έψαλλον με φωνήν γλυκυτάτην και λιγυράν τα ιερά άσματα.

Ταύτα βλέπων και ακούων ο Ιερεύς, έχαιρε μεν και ηγάλλετο καθ’ εαυτόν δοξάζων τον Θεόν, όστις έστειλε τοιούτους βοηθούς διά την τέλεσιν της Ακολουθίας, καθ’ όν μάλιστα χρόνον δεν υπήρχεν εκεί ουδείς άλλος βοηθός. Εξίστατο δε και εθαύμαζεν, αφ’ ενός μεν διά την ομοιότητα την οποίαν είχον και οι πέντε ούτοι με τους Αγίους της εικόνος, αφ’ ετέρου δε διά την ευπρέπειαν, την ορθότητα και την χάριν της αναγνώσεώς των, ως και διά την γλυκυτάτην  μελωδίαν της φωνής των. Όθεν ευρίσκετο εις απορίαν ποιοι να ήσαν οι φαινόμενοι και δεν ήξευρε τι να πράξη, διότι εβιάζετο μεν να τους ερωτήση πρό του Όρθρου ποίοι ήσαν, βλέπων όμως την σεμνοπρέπειαν και προθυμίαν, την οποίαν είχον εις την Ακολουθίαν, απεφάσισε να τους ερωτήση μετά το τέλος.

Όταν δε ήλθεν η ώρα, κατά την οποίαν έπρεπε να γίνη η ανάγνωσις του Μαρτυρίου των Αγίων, εστάθη εις το μέσον και ανέγνωσεν εκείνος, ο οποίος εφαίνετο όμοιος με τον Άγιον Ορέστην. Και αυτός μεν με πολλήν παρρησίαν και λαμπράν φωνήν ανεγίνωσκεν, οι δε άλλοι τέσσαρες με πολλήν ηδονήν και προσοχήν μεγάλην ήκουον τα αναγινωσκόμενα. Ότε δε έφθασεν ο αναγινώσκων εκεί όπου λέγει, ότι προσέταξεν ο Αγρικόλας να φερθή κλίνη σιδηρά πεπυρωμένη και επ’ αυτής να απλωθή ο Άγιος Ορέστης και ότι ούτος φερόμενος εις την κλίνην εδειλίασε, δεν ανέγνωσε καθώς ήτο γεγραμμένον, ότι εδειλίασεν,  αλλ’ ήλλαξε το ρήμα και αντί του εδειλίασεν είπεν εμειδίασεν.

Τούτο ακούσας εκείνος, ο οποίος ωμοίαζε με τον Άγιον Ευστράτιον, ύψωσε τα βλέμματα του και ατενίζων με πολλήν προσοχήν τον όμοιον του Αγίου Ορέστου, λέγει προς αυτόν: «Διατί μεταβάλλεις το ρήμα και δεν το λέγεις καθώς είναι γεγραμμένον; Ανάγνωσον και πάλιν αυτό εκ δευτέρου καθώς είναι». Ο δε, αναγνώσας και δεύτερον, πάλιν ήλλαξε το ρήμα, εντρεπόμενος τρόπον τινά να είπη, ότι εδειλίασε. Τότε ο Άγιος Ευστράτιος, διότι αυτός ήτο, είπε με μεγαλυτέραν φωνήν: «Ανάγνωσον το γεγραμμένον καθώς το έπαθες, διότι δεν εμειδίασας βλέπων την κλίνην, αλλ’ εδειλίασας». Και ομού με τον λόγον ευθύς και οι πέντε έγιναν άφαντοι. Ο δε Ιερεύς, βλέπων το παράδοξον τούτο,έμεινεν άφωνος επί ώραν πολλήν. Συνελθών δε εις εαυτόν, ετελείωσε την Ακολουθίαν ως ηδυνήθη. Μετά δε την θείαν Λειτουργίαν διηγήθη εις τους προσελθόντας εν τω μεταξύ Χριστιανούς την φανεράν οπτασίαν ταύτην και άπαντες εδόξασαν τον Θεόν, τον θαυμαστούς ποιούντας τους Αγίους, Αυτού.

ΠΗΓΗ: Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ ΙΒ΄